Oblik stvari koje dolaze

2006 | 2008 | 2010 | 2012 | 2014 | 2016 | 2018 | 2022


2012: Oblik stvari koje dolaze

English text => translated into Serbo-Croat => translated into English


Radeći u hegemoniji kojom uglavnom dominira promulgacija paradigme nečega
što se inače smatra posebnom, jedinstvenom, originalnom, nadahnjujućom praksom u patrijarhalnoj umjetnosti počinjemo shvatati da je preobražaj koji se odvija na gledaocu dok zuri u taj artefakt nerazdvojivo vezan u izvornom proizvodu uzroka i posljedice. Heidegger je rekao u svom eseju Porijeklo umjetničkog djela: „Djelo je ono što prvo dopušta umjetniku da se istakne kao gospodar svoje (sic) umjetnosti.“ Ako zauzmemo takav stav, treba li stoga da shvatimo da je stvaralac, predak, proizvođač ukalupljen u koautora tek tijelo koje izgrađuje, osloboditelj materijala ako baš želite, kojem se daje atribut krajnje konceptualne oznake originalnosti i odgovornosti. Da li je bitno? Da li je bitno? Višestruka fleksija ovog pitanja može istovremeno i problematizovati i očeličiti apsolutne konstrukcije, nepokretnosti bilo koje konstrukcije ili u stvari dekonstrukcije koja bi mogla imati uticaja na dislokaciju. Stvarno, dislokacija tako duboka da bilo koji tekst, bilo vizuelni ili literarni, učini redundantnim u jednoj imploziji post-modernosti. U ovoj imploziji koja je postmodernost, to je post-modernost. …

Đe ja idem? U stvari, đe sam ja? Đe sam bio? Haj’mo ispočetka.

Hajde  da  počnemo  od  16.  septembra  1977. u Ulici Queen’s Ride,
(u jugozapadnom  Londonu).  Đe  si,  Bolan.  Hajde da počnemo 11. januara

1994.  na  broju  193  u Ulici Grove Road, u Londonu, E17 9BZ. U redu,

čitaj dalje! Pazi ovamo!

Godine 1993. Rachel Whiteread salila je svoju poznatu betonsku kuću. Odjednom se poznati unutrašnji prostor preobrazio; lični i privatni bio je saliven u bijelom, nepokretnom, brutalnom materijalu i ogoljen. Oni najdublji, intimni prostori ostavljeni su goli, otvoreni silama prirode. Ironično, ali nije imala ni jednu od korišćenih, polovnih kvaliteta koje se vezuju za poznate nam građevine od cigle,
a time što je salivena od poslednje u nizu kuća koje su bile uništene, stajala je kao monolit, izazivajući tumačenja i rasprave glede gubitka pamćenja i lične historije.

Sudeći po negativnim reakcijama koje je izmamilo djelo Whitereadove, javnost nije sklona promjenama. Ali, promjena je nešto što zahtijeva našu stalnu pažnju (sic). Odvraćajući pogled i prekidajući pažnju proizvodi hemije i biologije narušiće postepeni, neprimjetni preobražaj; pigment blijedi, patina se nakuplja, lak puca, umjetnička djela stare.

Anarhične zaokupljenosti usvaja trgovina i podvodi ih u glib potrošačkog života čineći ih bezopasnim; pankerski način oblačenja mutira u modni izražaj, a njegova politička agresivnost omlitavi u manekenski hod. Je li to ono što su situacionisti nazivali demokratizacijom umjetnosti; je li to konačno objedinjavanje visoke i popularne kulture. Mijenja li se taj efekat „obnove“? Ili establišment samo izvrši asimilaciju radikalnih, ukroti ih i pretvori u razvodnjenu tržišnu robu čineći ih tako sigurnim? Ali, ono što zaokuplja jeste ono što se propusti, ono što padne kroz procjepe između dasaka koje život znače? Šta uvećava, šta uništava, šta se upliće, koji uzvraćaj, buku entropija dodaje ili oduzima iskustvu stvaralaštva i tumačenja?

Koji dio nas samih bismo trebali da sačuvamo, a kad ostavimo sebe silama prirode i kad više nemamo kontrolu, šta tada postajemo? Eterične fotografije Sally Mann koje prikazuju fotografije tijela ostavljenih da se prirodno raspadnu na farmi tijela demistifikuju proces truljenja ali istovremeno izazivaju pitanja o tome šta smo mi to i da li su naši sistemi vjerovanja, filozofije, religije tek suvišni dodatak poslu biološkog preobražaja i truljenja. Iako njena djela još uvijek prikazuju prosto svojstvo neobičnosti, u tim izražajnim portretima više ne možemo tražiti utočište
u formi, jer ona implodira i metaforično i bukvalno.

Rastojanja, ivice, procjepi, rubovi, najmanje pomjeranje transformiše značenje čineći granice interpretacije nejasnim. Ako kontekst čini 99% značenja onda su mogućnosti za poremećaj beskrajne. Umjetnik može (pokušati) diktirati ono što se vidi i kako da se gleda, John Baldessari, na primjer istražuje narativni potencijal slika i asocijativnu snagu jezika u okviru specifičnih granica umjetničkog djela. Ali, riječi i slike su tek signali i umjetnici ne mogu predvidjeti poveznice, mreže i veze koje će nastati u podsvijesti posmatrača. Stvaranje umjetnosti na neki način jeste prevođenje iz jednog konteksta u drugi, uz promjenu značenja.

Barbara Kruger eksperimentiše sa idejom promjene pola, koliko su muške i ženske definicije nestabilni izrazi ili koliko lako se identiteti zamijene. Kroz sve svoje radove Krugerova tjera posmatrača da ponovno procjenjuje, razmatra i ponovno evaluira sliku, tekst, umjetnika, odgovor i aspekte kulture, vjerovanja, očekivanja koje unosimo u tumačenje i prevođenje ideja od umjetničkog djela do naših vjerovanja.

Matematičar Norbert Wiener razvio je koncept kibernetike i tako je otpočelo istraživanje „elemenata poruci neuobičajenog šuma koji narušava njen prenos“. Ono što ovdje vidimo jeste kako neorganizovani elementi ili nasumičnosti postaju negativ informacije. Prilikom procesa prevođenja, značenje se neizbježno i neumoljivo mijenja; iste riječi imaju drugačije konotacije u različitim jezicima. Prevodilac bi mogao razumjeti ili protumačiti stvari drugačije unoseći kulturološke sisteme vjerovanja u tekst koji nije postojao u izvorniku. Tekst koji čitate možda je prevod, a možda je čak i prevod prevoda, sve sa elementima šuma stranim prvobitnoj poruci, a vi vjerovatno ništa niste ni primijetili.

Fleur Axelle